واحد 3 – بهداشت
آب از منابع اصلي محيط زيست و يكي از مهم ترين نيازهاي انسان است. بسياري از فعاليت هاي كشاورزي، صنعتي ، شهري، خانگي ، حمل و نقل به آب وابسته است.
آب شيرين كه مورد نياز انسان ها و ساير موجودهاي زنده است، به مقدار معيني در طبيعت توليد مي شود. افزايش جمعيت، توسعه ي شهر نشيني ، پيشرفت صنعت و استفاده بيش از اندازه از منابع موجب خالي شدن ذخاير آب و آلودگي آن شده است. همان گونه كه آب مايه حيات است، آب آلوده نيز دشمن انسان است. فاضلاب هاي خانگي، شهري و كشاورزي كه داراي انواع ميكروب ، انگل، سم و موادشيميايي هستند، به آب هاي جاري و زيرزميني نفوذ مي كنند و موجب بيماري و مرگ انسان و ساير جان داران خشكي و آبزي مي شوند.
دانستن اين نكته ضروري است كه ، يك متر مكعب آب آلوده مي تواند چهارصد متر مكعب آب پاك و سالم را آلوده كند.

ويژگي هاي آب آشاميدني :
آب آشاميدني بايد پاك و سالم ،صاف و زلال، بدون رنگ، بو و مزه باشد. آب تصفيه شده مناسب ترين آب براي آشاميدن است كه از طريق لوله كشي مورد استفاده قرار مي گيرد.

روش هاي سالم سازي آب :
براي اين كار از روش هاي مختلفي استفاده مي شود. مانند :‌جوشاندن آب و استفاده از صافي شني

زندگي سالم :
بسياري از بيماري هايي كه انسان به آن دچار مي شود، در اثر عادت و رفتارهاي ناسالم است . برخي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي كم خطر قرار دارند. اين رفتارها بيشتر به سلامت خود شخص صدمه مي زنند و اغلب قابل كنترل هستند. مثل: ورزش نكردن ، خوردن شيريني ، تنقلات زياد و …
بعضي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي پرخطر است و اين رفتارها مي توانند زيان هاي جبران ناپذيري براي افراد جامعه ايجاد كنند.
نوجوانان كه در آستانه، استقلال قرار دارند سعي مي كنند كه خود تصميم بگيرند و روش زندگي خود را انتخاب كنند. اما اين مسئله نيز مهم است كه قادر باشند خود را كنترل كرده و از تصميم هاي نادرست و مرگ بار پرهيز كنند. بررسي پيامدهاي مثبت و منفي تصميم ها، به افراد كمك مي كند تا عاقلانه تر رفتار كنند.

دارو و سلامتي :
هر ماده اي كه وارد بدن و موجب تغييراتي در جسم، فكر ، احساس و بطور كلي باعث تغييراتي در وضعيت جسمي و رواني شود، دارو نام دارد. اغلب داروها به منظور پيشگيري، كنترل و درمان بيماري ها كمك مي كنند. داروها ممكن است منشأ گياهي، حيواني يا معدني داشته باشند. امروزه بسياري از داروها به روش شيميايي تهيه مي شوند.
بسياري از بيماران نياز حياتي به دارو دارند. اما تعدادي از آنان بدون دارو نيز درمان مي شوند.
مصرف استفاده ي بيش از حد دارو و بدون تجويز پزشك خطرناك است . گاهي مصرف بيش از حد داروها موجب وابستگي انسان به آن ماده دارويي مي شود و در صورت دسترسي نداشتن به آن دارو، شخص دچار ناراحتي هاي جسماني و رواني مي گردد. برخي از داروهايي كه استفاده ي بي رويه آن ها ايجاد وابستگي مي كند، عبارتند از :
1- داروهاي كاهنده : مصرف اين نوع داروها، ميزان فعاليت بدن را كاهش داده و باعث مي شوند كه اعضاي بدن وظايف خود را به خوبي انجام ندهند. داروهاي آرام بخش و مسكن جزء داروهاي كاهنده اند. مصرف داروهاي كاهنده قوي بسيار خطرناك است.
2– داروهاي محرك: اين داروها ميزان فعاليت بدن را زياد و در كار طبيعي اعضاء اختلال ايجاد مي كنند. كافئين نوعي داروي محرك است كه به مقدار كم در نوشابه هاي غيرالكلي، قهوه ، چاي و كاكائو وجود دارد و بعضي افراد با خوردن آن ها دچار بي خوابي مي شوند.
برخي از داروهاي محرك ، اثر قويتري دارند و موجب افزايش ضربان قلب، فشار خون و تنفس مي شوند. مصرف اين داروها خطرناك است و منجر به وابستگي و مرگ مي شوند. تجويز داروهاي محرك در پزشكي بسيار محدود است.


داروهاي مجاز و غيرمجاز:
تمام داروها ، تا حدي براي بدن ضرر دارند اما بعضي از آن ها ، فوايدي دارند كه بيمار در زمان مريضي ناچار به استفاده از آن ها هستند. در واقع فايده ي آن ها بيشتر از زيان آن هاست. اين گونه داروها مجاز نام دارند. (مانند آنتي بيوتيك ها) بعضي از داروها را به نام داروي غيرمجاز مي نامند اين داروها براي مصرف كنند، اطرافيان و بطور كلي جامعه بسيار خطرناك هستند. قانون نيز استفاده از اين داروها را ممنوع اعلام كرده است . مشروبات الكلي و دخانيات از اين گروه است .

پرسش واحد 3 – بهداشت
1 – آب مورد نياز انسان و ساير جانداران ، چگونه تأمين مي شود؟
به دو طريق :‌آب هاي سطحي و آب زير زميني كه به صورت جاري و ساكن است.

2– نقش انسان در كاهش و افزايش آلودگي آب ها چيست؟
نقش انسان در كاهش آلودگي‌: نريختن زباله در آب ، كنترل فاضلاب ، جوشاندن آب، استفاده از ظروف تميز و مطلوب، استفاده از مواد شيميايي ( يد – كلر)استفاده از صافي ها در كاهش آلودگي مهم است. نقش انسان در افزايش آلودگي : رو باز بودن آب، نزديك بودن چاه آب به فاضلاب، ريختن زباله در آب از موارد افزايش آلودگي است.

3 - آب آشاميدني بايد داراي چه ويژگي هايي باشد؟
پاك و سالم ، بدون رنگ ،‌بدون بو ،‌بدون مزه ، صاف و زلال از ويژگي هاي آب آشاميدني است.

4- روش هاي سالم سازي آب را نام بريد؟
جوشاندن آب و استفاده از صافي شني ، دو روش سالم سازي آب است.

5- چه بيماري هايي به دارو نياز ندارند؟
بسياري از بيماري ها مانند سرماخوردگي ، سرفه هاي خفيف و ضعيف كه با استراحت، غذاي مناسب و مراقبت درمان مي شوند، به دارو نياز ندارند.

6- زيان هاي استفاده بي رويه از داروها چيست؟
برخي از داروها ميزان فعاليت بدن را كاهش مي دهند و بعضي داروها ميزان فعاليت بدن را زياد مي كنند. به طور كلي استفاده بي رويه از داروها در اعصاب و قلب تأثير منفي دارند و بسيار خطرناك هستند.

7- منشأ داروها از چيست؟
داروها ممكن است منشأ گياهي ،‌حيواني يا معدني داشته باشند. همچنين به روش شيميايي تهيه شوند.

8- به چه داروهايي مجاز مي گويند؟
برخي از داروها فوايدي دارند كه بيمار در زمان كسالت ناچار به استفاده از آن ها است. در واقع فايده ي دارو بيشتر از زيان آن است. به اين گونه داروها مجاز مي گويند. مانند : آنتي بيوتيك ها.

استفاده از وسايل برقي در صنعت، كشاورزي، بيمارستان ها، تأسيسات شهري ، مخابرات ، وسايل ارتباط جمعي (مثل: راديو ، تلويزيون) ، وسايل حمل و نقل ، لوازم منزل و … روز به روز متنوع تر و گسترده تر مي شود.

حفاظت و ايمني در برق :
حفاظت الكتريكي، مجموعه اقداماتي است كه بايد در تأسيسات الكتريكي انجام شود تا خطرها و خسارت هاي ناشي از جريان برق، براي افراد و تأسيسات به حداقل برسد. خطرهاي ناشي از جريان برق، ممكن است بر اثر موارد زير باشد:
الف - اتصال سيم فاز به زمين
ب - اتصال سيم فاز به بدنه يا قسمت فلزي وسايل برقي
ج - اتصال دو سيم حامل جريان الكتريكي به يك ديگر بدون واسط (اتصال كوتاه)
به منظور پيش گيري از خطرهاي ناشي از جريان برق، وسايل حفاظتي مختلفي ساخته شده است كه هر كدام كاربرد مخصوص دارد.

اتصال به زمين :
در صفحه هفده كتاب حرفه و فن (سال دوم راهنمايي) نقشه سيم كشي و ساير مدارها ديده مي شود.
سه عدد سيم ورودي وجود دارد كه يكي از سيم ها فاز، ديگري نول و سومي، سيم اتصال به زمين ناميده مي شود. سيم اتصال به زمين باعث مي شود، هنگام اتصال سيم فاز به بدنه وسايل برقي ، با عبور جريان از سيم به زمين، فيوز مربوط قطع شده و خطر برق گرفتگي براي اشخاص به وجود نيايد.

نقشه سيم كشي ساختمان :
براي اين كار ابتدا بايد با وسايل الكتريكي، آشنا شويم.

الكترونيك :
علم الكترونيك در قرن نوزدهم ميلادي، پس از كشف الكترون متولد شد. امروزه، مي توان هزاران فرآورده علمي را نام برد كه در آن ها از مدارهاي الكترونيكي استفاده شده باشد. مانند: راديو، تلويزيون ، تلفن، ساعت و …
هر وسيله ي الكترونيكي از تعدادي برد (مدار الكتريكي) ساخته شده است. مدار الكترونيكي از تعداد قطعه هاي مختلفي (اِلمان) تشكيل شده است.
مقاومت : قطعه اي است كه در اندازه ها و انواع گوناگون ساخته مي شود. مقاومت ها در مدارهاي الكتريكي،‌بيشترين مصرف را دارند.
خازن : قطعه ايي پرمصرف است كه در انواع و اندازه هاي گوناگون ساخته مي شوند.
ديود : قطعه ي الكترونيكي از جنس سليسيم (ژرمانيوم) است كه در برخي از مدارها كاربرد دارد.
ترانزيستور: علم الكترونيك با اختراع اين قطعه ي الكترونيكي به تحول اساسي دست يافت. اين قطعه داراي سه پايه است.

آي – سي (مدارهاي مجتمع)
آي – سي ، يكي از قطعه هاي الكترونيكي است كه در سال هاي اخير كاربرد وسيعي پيدا كرده است. اين قطعه از تعداد زيادي خازن، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.اختراع آي – سي موجب كم حجم شدن و ارزان تر شدن وسايل الكتريكي گرديده است. در آي – سي ها تعدادي پايه وجود دارد كه اغلب بيشتر از سه پايه است.

نكات ايمني:
1 – در خازن هاي الكترونيك بايد جهت قطب هاي الكترونيكي با جهت هاي باتري و خازن يكسان باشد. در غير اينصورت به خازن آسيب مي رسد.
2 – هنگام كار با خازن ها، حداكثر ولتاژ نبايد از دوازده ولت بيشتر باشد.

سؤال هاي واحد 2 – كار با برق :
1 – وسايل برقي موجود در تصاوير صفحه چهارده را با توجه به كاربرد آن ها دسته بندي كنيد؟
الف - اطلاع رساني : تلفن، تلويزيون و راديو
ب - لوازم خانگي :‌ماشين لباسشويي
ج- حمل و نقل :‌اتومبيل ، قطار ، كشتي و هواپيما
د - تفريحي و هنري : دوربين عكاسي

2 – در صنعت و كشاورزي چه استفاده هايي از برق مي شود؟
از برق در صنعت براي به كار انداختن جرثقيل هاي سنگين و سبك جهت جا به جايي قطعه هاي بزرگ و كوچك استفاده مي شود. همچنين در به كار انداختن الكتروموتورها، جهت توليد نيرو و … نيز استفاده مي شود. اما در كشاورزي از برق ،براي موتور آب و مواردي از اين قبيل بهره مي برند.

3 – براي پيش گيري از خطرهاي احتمالي برق چه راه هايي را پيشنهاد مي كنيد؟
داشتن فيوز براي هر مدار به طور جداگانه – استفاده از كليدهاي محافظ جريان برق، وجود سيم ارت در مصرف كننده ها راه هاي پيشنهادي است.

4 – آيا استفاده از سيم اتصال به زمين تمامي خطرهاي ناشي از كار با برق را برطرف مي كند؟ چرا ؟
خير، زيرا از انواع اتصال هاي خطرناك برقي ، يك نوع آن كه خطر اتصال به بدنه است را برطرف مي كند.

5 – اتصال سيم فاز به بدنه چه خطراتي دارد و چگونه مي توان جلوگيري كرد؟
در اين اتصال، بدنه ي وسايل برقي داراي برق شده و موجب برق گرفتگي مي گردد و به وسيله ي سيم ارت (سيم اتصال به زمين) مي توان جلوگيري نمود.
براي جلوگيري مي توان از سيم ارت (سيم اتصال به زمين ) استفاده كرد.

6 – برد الكتريكي چيست؟
برد صفحه ابي است كه قطعه هاي مورد نياز يك مدار الكترونيكي (براي انجام يك وظيفه ي خاص) روي آن نصب مي شود.

7 – كار مقاومت در مدارهاي الكترونيكي چيست؟
كنترل مقدار جريان الكتريكي است.

8 – ديود در مدار الكتريكي چگونه عمل مي كند؟
ديود شبيه كليد يك پلي است كه تنها از يك طرف جريان الكتريكي را عبور مي دهد.

9 – مدارهاي مجتمع يا آي سي از چه قطعه هايي ساخته شده است؟
اين قطعه از تعداد زيادي مقاومت ، خازن ، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.

10 – قطب هاي مثبت و منفي باتري و برق شهر را با هم مقايسه كنيد.
در باتري همواره قطب هاي مثبت و منفي ثابت هستند. ولي در برق شهر قطب ها در ثانيه پنجاه بار تغيير مي كند.

فناوري :
رابطهِ علم و فناوري :
در دنيا ، مراكز بزرگي براي انجام تحقيق هاي صنعتي، ‌كشاورزي، پزشكي و … وجود دارد. برخي از كارخانه ها نيز داراي بخش تحقيقات هستند. نتايج تحقيق هاي علمي و صنعتي، اغلب به پيدايش يك روش علمي يا توليد يك محصول جديد صنعتي، منجر مي گردد. همچنين با بررسي و مطالعه تحقيق ها مي توان وسيله ي تازه مورد نياز،روش جديد براي كشت و تكثير گياهان، توليد دارو و يا وسيله اي پزشكي براي درمان يا پيش گيري از بيماري ها اختراع و يا تكميل نمود. بدين ترتيب علم موجب پيشرفت فناوري مي شود و اين خود باعث آسان تر شدن كارها و افزايش سرعت در انجام آن مي گردد.
توليد محصول هاي فناوري به منابع نياز دارد: براي توليد محصول هاي فناوري از منابع مختلفي استفاده مي شود به گونه اي كه بدون استفاده از منابع، توليد يك محصول ممكن نيست.
براي توليد يك محصول فناوري بايد مواد را تغيير داد.
مواد خامي كه در طبيعت وجود دارند اغلب نياز به تغييراتي دارند تا بتوان از آن ها در توليد محصول هاي فناوري استفاده كرد. براي مثال چوب كه يكي از آماده ترين مواد براي توليد وسايل چوبي است. ليكن قبل از استفاده در توليد ، نيازمند تغييراتي است. از جمله خشك كردن، فرم دادن، وصل كردن، رنگ كردن ، تزئين و... تمامي اين تغييرها از زماني آغاز مي شود كه شخص با طرح و نقشه ي ذهني خود، تصميم مي گيرد، محصولي را بسازد.

سيستم :
سيستم مجموعه منظمي از اجزاي به هم وابسته است كه براي هدفي مشترك باهم كار مي كنند. هم چنين نحوه كار سيستم ها با يك ديگر متفاوت است و اگر ... يكي از اجزاي سيستم به خوبي كار نكند، در كار كل سيستم مشكل ايجاد مي شود.

قسمت هاي اصلي يك سيستم:
برخي از سيستم ها از سه قسمت اصلي شامل: ورودي، پردازش و خروجي تشكيل شده است.
الف – ورودي : به مجموعه اي از مواد خام، ابزار، وسايل ، نيروي انساني و .... گفته مي شود كه براي توليد يك محصول وارد سيستم مي شود.
ب – پردازش :‌به كليه كارهايي كه براي تبديل ورودي به يك محصول انجام مي گيرد پردازش گويند. (مانند: طراحي ،‌تغيير مواد،‌ساخت و ...)
ج – خروجي :‌آن چه به عنوان محصول نهايي از سيستم بدست مي آيد خروجي نام دارد. مانند: خودرو، قند و نان كه به ترتيب در كارخانه خودرو سازي، قندسازي، نانوايي و ... توليد مي شوند.

آيا رايانه يك سيستم است؟
رايانه نيز يك سيستم است و از اجزاي مختلفي تشكيل شده است. سيستم رايانه پيچيده تر از ساير سيستم ها است. اجزاي سيستم رايانه عبارتند از : ورودي، پردازش و خروجي كه هر يك بخشي از وظيفه ي سيستم را انجام مي دهد.
الف - ورودي : اطلاعاتي است كه وارد رايانه شده و توسط صفحه كليد اجرا مي شود. ب – پردازش: در قسمت پردازش، تمامي اطلاعات وارد شده به سيستم، بوسيله ي دستگاه ها و برنامه هايي كه از پيش توسط انسان به سيستم داده شده است، مورد تغيير و تحول قرار مي گيرد. اين عمل پردازش مي گويند.
ج – خروجي سيستم: مجموعه اطلاعاتي است كه بر روي صفحه نمايش داده مي شود يا توسط دستگاه چاپگر چاپ مي شود.

سؤالات واحد 1 – فناوري سيستم :
1 – به نظر شما ، پل كداميك از نيازهاي انسان را برطرف مي كند؟
عبور و مرور انسان ها، و هر آن چه مربوط به او است . از جمله ماشين آلات صنعتي و كشاورزي و ادوات نظامي ، دام و …

2 – به نظر شما چه رابطه اي بين نياز و توليد يك محصول صنعتي يا كشاورزي وجود دارد؟
نياز عاملي براي اختراع و ساخت يك وسيله صنعتي است. در كشاورزي نوع نياز تعيين كننده نوع كشت محصول كشاورزي است. مانند يك روش جديد براي كشت و تكثير گياهان.

3 – به تصاوير ص 4 كتاب درسي نگاه كنيد:
چه عواملي باعث شد ماشين ريسندگي جاي گزين دوك دستي شود؟
پيشرفت علم، افزايش جمعيت، كشف مواد جديد، لزوم افزايش سرعت و باعث اين تغييرشد.

4- انسان براي توليد گرما يا سرما، كدامين محصول هاي فناوري را ساخته است؟
براي توليد گرما : شوفاژ ، بخاري ، كرسي ، بخاري برقي و …
براي توليد سرما : كولر، يخچال، پنكه ، بادبزن و ….

5 – يك كارخانه توليد كفش را در نظر بگيريد؛ چه چيزهايي وارد كارخانه مي شود؟
مواد اوليه به موادي گفته مي شود كه هيچ گونه تغييراساسي روي آن انجام نگرفته و به آن مواد خام هم گفته مي گويند،مانند: چرم ، پلاستيك ، لاستيك و …

6 – به نظر شما آيا درخت يك سيستم است؟
بله، زيرا تمام اعضاي يك درخت بطور هماهنگ با هم كار مي كنند. نيز داراي سه قسمت اصلي هر سيستم است.
الف - ورودي : شامل، آب و مواد معدني
ب - پردازش : شامل، تبديل مواد اوليه ي ورودي به شيوه ي گياهي
ج- خروجي : شامل،عمل رشد، توليد ، محصول و اكسيژن

7 – صفحه كليد چه قسمتي از سيستم رايانه است؟
ورودي است

8 – پردازش دو رايانه چگونه انجام مي گيرد؟
در قسمت پردازش ، كليدي اطلاعات وارد شده به سيستم ، توسط دستگاه ها و برنامه هايي كه از قبل توسط انسان به سيستم داده شده است، مورد تغيير و تحول قرار مي گيرد.

ادامه ي مطلب را ببينيد!

ادامه ي مطلب را ببينيد!

  ادامه ي مطلب را ببينيد!